Κυκλοφορεί
ένας ιστορικός αστικός μύθος σχετικά με την πατάτα. Εννοώ το συμπαθέστατο
ζαρζαβατικό που απολαμβάνει κάθε ελληνικό
σπίτι από το 1828 …αν και όχι ακριβώς εξαρχής … και εξηγούμαι.
Κατά
την ανάληψη της κυβέρνησης του ελληνικού κράτους από τον Ιωάννη Καποδίστρια το 1827 , ο νέος
κυβερνήτης είχε να αντιμετωπίσει μυριάδες προβλήματα , με ένα από τα πιο σοβαρά
την δημιουργία πλαισίου οικονομικής δραστηριότητας αλλά και την πείνα που μετεπαναστατικά μάστιζε την «απελευθερωμένη» Ελλάδα. Ως πολυταξιδεμένος ο Καποδίστριας γνώριζε ένα
άκρως θρεπτικό και φθηνό ζαρζαβατικό που θα μπορούσε εύκολα να καλλιεργηθεί στο
μεγαλύτερο μέρος της ελληνικής γεωργικής επικράτειας . Την πατάτα !. Η πατάτα θα μπορούσε να θρέψει τον πληθυσμό
και ταυτόχρονα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα βασικό καλλιεργήσιμο τρόφιμο για
εξαγωγές συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της οικονομίας..
Έτσι
λοιπόν παραγγέλνει από την μεγάλη Βρετανία ένα φορτίο πατάτας το οποίο αισίως
φθάνει στο λιμάνι του Ναυπλίου και ξεφορτώνεται ολάκερο σε κοινή θέα με
οδηγίες από τον ίδιο τον Καποδίστρια να
δοθούν σε όποιον ενδιαφερθεί έτσι ώστε να δοκιμαστεί και να αρχίσει η
καλλιέργεια της .
Προς
έκπληξη όμως του Καποδίστρια κανείς απολύτως δεν ενδιαφέρθηκε ! Προκειμένου
λοιπόν να μπορέσει να πείσει τους Έλληνες σκέφτηκε το εξής τέχνασμα :
Διέταξε να μεταφέρουν τις πατάτες
στις αποθήκες του λιμανιού και να τοποθετηθεί μια πολυάριθμη φρουρά η οποία
όμως είχε εντολές να «κάνει τα στραβά μάτια» σε περίπτωση που κάποιοι θα
προσπαθούσαν να κλέψουν τις πατάτες.
Πράγματι μόλις οι Έλληνες είδαν
την πολυάριθμη φρουρά να φρουρεί τις πατάτες , έδειξαν μεγάλο ενδιαφέρον γιατί
πίστεψαν ότι εφόσον φρουρούνται θα είναι
σίγουρα κάτι με μεγάλη αξία , και βεβαίως τις έκλεψαν υπό το «κοιμώμενο »
βλέμμα των φρουρών... Με αυτό τον τρόπο περιγράφει ο αστικός μύθος την διάδοση της
πατάτας στην Ελλάδα .
Δεν
γνωρίζουμε αν ο παραπάνω μύθος είναι πραγματικός ή όχι . Εκείνο όμως που
σίγουρα αναγνωρίζουμε ,γιατί το έχουμε καθημερινά αντιμετωπίσει , είναι η
ομοιότητα της νοοτροπίας που περιγράφεται για την τότε πραγματικότητα με το
σήμερα.
Μας
αρέσει ή όχι διατηρούμε την ίδια
νοοτροπία. Αποστρέφουμε το βλέμμα από το προφανές και το στρέφουμε στο μυστήριο
, στο πολύπλοκο , στο δύσκολο , στο επικίνδυνο και κυρίως το
αυτοκαταστροφικό . Υπό κανονικές συνθήκες η τάση μας ετούτη θα
μπορούσε να χαρακτηριστεί ελκυστική
εφόσον κατά κάποιο τρόπο υπηρετεί την εξέλιξη καθώς ως γνωστόν οι «υπό των ωών
καθήμενοι» δεν εξελίσσονται. Θα έτεινα
μάλιστα και να επικροτήσω την νοοτροπία μας αυτή αν δεν υπήρχε εντός της το
στοιχείο της αυτοκαταστροφής. Πολλές φορές το κάνουμε ακόμα χειρότερο με το να
προσπαθούμε να λύσουμε το πρόβλημα σαν το γόρδιο δεσμό . Με το μαχαίρι. Τέλειο
! Με μια διαφορά …Πίσω από τον Μέγα Αλέξανδρο ,όταν έκοβε τον γόρδιο δεσμό
υπήρχαν χιλιάδες στρατού με τα σπαθιά ανά χείρας. Στο σήμερα αφενός κανείς δεν
συγκρίνεται μα τον Μέγα Αλέξανδρο και αφετέρου οι στρατιώτες είναι είτε γυμνοί είτε έχουν λιποτακτήσει .
Σήμερα
λοιπόν είναι σαν να φτάνει κανείς σε ένα τοίχο και ενώ μπορεί να τον περάσει
πηδώντας από πάνω ή πηγαίνοντας από
γύρω εμμένει να το περάσει από μέσα.
Αυτό έχει δύο προβλήματα :
1ο : Δεν γνωρίζει το πάχος του τοίχου
2ο : Δεν γνωρίζει τι βρίσκεται από πίσω.
Τα δύο
παραπάνω προβλήματα είναι θεμελιώδη και χρήζουν άμεσης λύσης από την στρατηγική.
Πιθανότατα άγνωστη έννοια για την σύγχρονη ελληνική πραγματικότητα. Θα έλεγα
πως είναι και άγνωστη λέξη αλλά θα ήμουν υπερβολικός …μάλλον…
Σήμερα
ως χώρα έχουμε να αντιμετωπίσουμε έναν λοιμό . Ίσως όχι ακόμα με την απόλυτα ερμηνευμένη
έννοια της λέξης αλλά σίγουρα έχουμε να
αντιμετωπίσουμε έναν καθόλα καταστροφικό λοιμό σε κοινωνικό και πολιτικό
επίπεδο. Η γνώμη μου μάλιστα είναι πως η στέρηση έχει πλήξει κυρίως το
κοινωνικό επίπεδο και το γύρω περιβάλλον
, δηλαδή τις απολήξεις του
πνεύματος και δη της ευθυκρισίας
, της καθαρής σκέψης, του ορθολογισμού αλλά ακόμα ακόμα και της ίδιας της φαντασίας μας , οδηγώντας σε μια συνολική στέρηση των
επιβιοτικών μας αντανακλαστικών . Έτσι
οδηγούμαστε σε αντιδιαμετρικές μεταξύ τους αντιδράσεις , βολοδέρνοντας σε ένα
κενό εντός του οποίου συγκρουόμαστε ο ένας με τον άλλο δίχως να μπορούμε να ελέγξουμε της τροχιές
μας και κυρίως δίχως να μπορέσουμε να
δημιουργήσουμε σκέψη , στρατηγική
και όραμα ,στοιχεία απαραίτητα για
επιβίωση και ανάπτυξη. Με απλά λόγια
είμαστε χώρια ο ένας από τον άλλο
καταναλώνοντας της εναπομείνασα ενέργεια μας
σε στείρα αντιπαράθεση.
Αντιπαράθεση
είπα ; Μα αυτό έπρεπε να συμβαίνει στο πολιτικό επίπεδο ! Τι διάβολο κάνει ανάμεσα μας ; It is elementary my dear Watson ! Είναι το σκυλί που ταΐζουμε
! Και ως τέτοιο γυρνάει ανάμεσα μας . Το
θέμα είναι κατά πόσο το σκυλί που ταΐζουμε και λέγεται όχι Αζόρ ή Ρεξ αλλά
αντιπαράθεση ( καλύτερα να το λέγανε
Αζόρ) θα μπορούσε να λέγεται σύγκλιση . Η σύγκλιση δεν απαιτεί όλοι να
συμφωνούν με όλους σε αντίθεση με την
αντιπαράθεση που όλοι πρέπει να διαφωνούν με όλους . Η σύγκλιση προκύπτει από
το σωστό τάϊσμα με παραγωγική σκέψη και κοινό σκοπό . Κοινός σκοπός σήμερα είναι η σωτηρία όχι
τους έθνους αλλά της υπόστασης μας ως λαός , η προάσπιση της ευπρέπειας μας ,
το δικαίωμα μας να υπάρχουμε στο σύγχρονο γίγνεσθαι με όρους σημερινούς και λαμβάνοντας υπόψη τη
γεωπολιτική και γεωφυσική μας θέση . Δεν πρέπει να ενεργούμε με θυμό αλλά με
σύνεση , αυτοσυγκράτηση και κυρίως σωφροσύνη . Πρέπει να σχεδιάσουμε σήμερα
αυτό που θέλουμε να ζήσουμε αύριο . Πρέπει να σχεδιάζουμε σε στάδια . Να έχουμε
σχέδιο σήμερα για τα επόμενα 10-20- 30 χρόνια , διαβάζοντας σωστά τις κοινωνικές
και πολιτικές συνθήκες όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και τις παγκόσμιες συνθήκες .
Πρέπει να αντιληφθούμε ότι το φαινόμενο της πεταλούδας (the butterfly effect *) ισχύει με ιδιαίτερη
δυναμική στις πολιτικοκοινωνικές συνθήκες και άρα πρέπει να είμαστε άκρως παρατηρητικοί
.
Και ας μην ξεχνάμε πως καλό θα ήταν να αποφεύγαμε να
ξαναζήσουμε την «εποχή της πατάτας …. «
Σπύρος.Η.Νικολακάκης
Αθήνα 17 Μαΐου 2012
* Το φαινόμενο της πεταλούδας (the butterfly effect):
Το φαινόμενο της πεταλούδας είναι μια ποιητική μεταφορά, στη θεωρία του χάους για το φαινόμενο της ευαίσθητης εξάρτησης ενός συστήματος από τις αρχικές συνθήκες. Σύμφωνα με μια από τις διατυπώσεις, λέγεται ότι "αν μια πεταλούδα κινήσει τα φτερά της στον Αμαζόνιο, μπορεί να φέρει βροχή στην Κίνα". Διαφορετικές παραλλαγές εκφράζουν ουσιαστικά την ίδια ιδέα: μια απειροελάχιστη μεταβολή στη ροή των γεγονότων οδηγεί, μετά από την πάροδο αρκετού χρόνου, σε μια εξέλιξη της ιστορίας του συστήματος δραματικά διαφορετική από εκείνη που θα λάμβανε χώρα, αν δεν είχε συμβεί η μεταβολή.
